طراحی پژوهش

رویکرد کمی خود شامل روش‌های پژوهش گوناگونی می‌شود که از اصول واحدی پیروی می‌کنند. احتمالاً توافق جامعی بر روی تعداد این روش‌ها در نوشته‌های مرتبط با روش‌شناسی پژوهش وجود ندارد. به علاوه، روش‌هایی وجود دارند که بر روی کمی بودن یا کیفی بودن آنها هنوز اختلاف نظر وجود دارد. با این حال، به اعتقاد ببی (2015، 229) دو روش پژوهش در رویکرد کمی بسیار مشهور هستند:

  • آزمایش (experimental method)
  • و پیمایش (survey method)

کرسول (2014، 12) قائل به دسته‌بندی مشابهی است؛ یعنی طرح‌های آزمایشی و غیرآزمایشی (مانند پیمایش) را زیر رویکرد کیفی نام می‌برد. هرچند، در منابع دیگر ممکن است این دسته‌بندی جزئی‌تر نیز باشد؛ برای مثال، گودوین و گودوین (1996) از پژوهش توصیفی، پژوهش همبستگی، پژوهش علی ـ مقایسه‌ای، پژوهش آزمایشی، و پژوهش تک موضوعی به عنوان شاخه‌های رویکرد کمی نام می‌برند. تامس (2003، 6) نیز از دسته جدیدی با نام «تحلیل محتوای کمی» (quantitative content analysis) در رویکرد کمی نام می‌برد.

در هر صورت، به نظر می‌رسد در سال‌های اخیر دسته‌بندی‌های ببی و کرسول توجه بیشتری به خود جلب کرده‌اند و در اینجا نیز ما طبق این دسته‌بندی پیش خواهیم رفت.

روش آزمایشی، روش شبه آزمایشی، روش همبستگی، و روش پیمایشی (کتاب)

Christensen, Larry B. Experimental Methodology. Pearson, 2007. (Google Books)

«روش‌شناسی آزمایشی» از منابع هسته در زمینه رویکرد کمی است. فصل‌های این کتاب به‌گونه‌ای سازماندهی شده‌اند که هر بخش روی گام خاصی در فرایند پژوهش تأکید کرده است. علاوه بر روش آزمایشی، مطالب کتاب به روش‌های دیگر رویکرد کمی، مانند روش شبه آزمایشی، روش همبستگی، و روش پیمایشی نیز پرداخته‌اند.

انواع گوناگون روش پژوهش آزمایشی (کتاب)

Balnaves, Mark, and Peter Caputi. Introduction to quantitative research methods: An investigative approach. Sage, 2001. Google Books

فصل چهارم منبع زیر به بحث پیرامون روش‌های مطرح در رویکرد کمی پرداخته است. انواع گوناگون روش پژوهش آزمایشی مهمترین موضوعی است که در این بخش مورد بررسی قرار گرفته‌اند. این کتاب، به‌ویژه، برای دانشجویان می‌تواند مفید واقع شوند.

روش آزمایشی (کتاب)

Babbie, Earl. The practice of social research. Cengage Learning, 2015. Google Books

ارل ببی از پژوهشگران حوزه علوم اجتماعی و یکی از اساتید به‌نام روش پژوهش در سطح بین‌المللی است. کتاب او یکی از منابع مهم در زمینه روش پژوهش است که یک راهنمای کامل آموزشی در این زمینه به‌شمار می‌آید. فصل هشتم این کتاب به توضیح روش آزمایشی به عنوان یکی از طرح‌های رویکرد کمی پرداخته است.

اجرای پژوهش

اندازه‌گیری و بررسی شرایط نور روز در خانه‌های قدیمی با استفاده از شبیه‌سازی (مقاله) کاظم‌زاده، مرضیه، و منصوره طاهباز. 1392. «اندازه‌گیری و بررسی شرایط نور روز در خانه‌های قدیمی کرمان (نمونه موردی خانه امینیان)نشریه هنرهای زیبا ـ معماری و شهرسازی 18 (2): 17–26 این مقاله به بررسی شرایط نورپردازی و شرایط گرمایی فضاهای اصلی زندگی در یکی از خانه‌های کرمان پرداخته است. در این بررسی از شبیه‌سازی در شرایط کنترل شده استفاده شده است که یکی از روش‌های آزمایشی محسوب می‌شود.

بهینه‌سازی دودکش خورشیدی و بررسی اثر آن بر تهویۀ ساختمان با استفاده از شبیه‌سازی (مقاله) فخاری، مریم، و شاهین حیدری. 1392. «بهینه‌سازی دودکش خورشیدی و بررسی اثر آن بر تهویۀ ساختماننشریه هنرهای زیبا ـ معماری و شهرسازی 18 (2): 83–88 در این مقاله به دلیل این که به نمونه‌های گوناگون دودکش خورشیدی دسترسی وجود نداشت، از روش شبیه‌سازی رایانه‌ای برای گردآوری داده استفاده شد. در این شبیه‌سازی، مدل‌های گوناگون با ابعاد مختلف دودکش خورشیدی با هم مقایسه شدند (گردآوری داده در شرایط کنترل شده و آزمایشی).

نمونه آزمایش کلاسیک برای بررسی تأثیر یک فیلم بر روی پیش‌داوری (شکل)

 “The Classical Experiment: Using an African American History Film to Reduce Prejudice.” 2010. In The Practice of Social Research, by Earl Babbie, 12th ed., P243. Belmont, CA: Wadsworth, Cengage Learning

این شکل ساختار اولیۀ یک نمونه آزمایش کلاسیک را برای آزمون تأثیر یک فیلم بر روی پیش‌داوری نشان می‌دهد. گروه کنترل، پیش آزمون، و پس آزمون از اجزای مهم این گونه آزمایش هستند.

اثر باران اسیدی بر پاسخ‌های رشدی و فیزیولوژیکی گیاه گندم با استفاده از آزمایش (مقاله) عزتی، رامین، و گلاره ربانی. 1393. «اثر باران اسیدی بر پاسخ‌های رشدی و فیزیولوژیکی گیاه گندمیافته‌های نوین در علوم زیستی 15 (1): 70–81 در این مقاله اشاره شده است که به دلیل افزایش غلظت آلاینده‌ها میزان باران اسیدی هم در حال افزایش است. باران اسیدی هم می‌تواند اثر منفی بر گیاهان بگذارد. در این مطالعه، گیاهان گندم تحت آبیاری با چهار تیمار باران اسیدی قرار گرفتند و یک گروه هم به عنوان گروه شاهد تحت آبیاری معمولی قرار گرفت.

بررسی اثر محافظتی سیر و یک ویتامین در ماهی (پایان‌نامۀ دکترای حرفه‌ای) قانعی‌مطلق، رضا. 1392. «بررسی اثر محافظتی سیر و ویتامین E در پیشگیری از اکسیداسیون لیپید و پروتئین‌های گوشت ماهی کپور در زمان‌های مختلف نگهداری.» دانشگاه فردوسی مشهد در این مطالعه که هدف بررسی اثر مصرف پودر سیر و ویتامین «ای» بر ماهی کپور در زمان‌های گوناگون نگهداری است، داده به شیوۀ آزمایش گردآوری شده است. بدین صورت که تعداد 100 عدد ماهی به چهار گروه تقسیم شدند. یک گروه به عنوان گروه شاهد انتخاب شد و سه گروه دیگر با اندازه‌های مختلفی از سیر و ویتامین به عنوان گروه‌های آزمایش قرار گرفتند.

کالیبراسیون مجدد صدا با استفاده از دو گروه کنترل و آزمایش (مقاله)

Zhong, Xiaoli, Jie Zhang, and Guangzheng Yu. 2015. “Recalibration of Virtual Sound Localization Using Audiovisual Interactive Training.” In 139th Audio Engineering Society Convention. New York

در این مقاله که در حوزۀ مهندسی صوتی انجام شده است، از دو گروه کنترل و آزمایش استفاده شده است.

بررسی تأثیر آموزش راهبردهای شناختی بر انگیزش و عملکرد با آزمایش (پایان‌نامه) اختیاری اردکانی، فرحناز. 1377. «بررسی تأثیر آموزش راهبردهای شناختی بر انگیزش و عملکرد حل مسئله ریاضی در دانش‌آموزان کلاس پنجم شهر شیراز.» دانشگاه شیراز هدف از این پژوهش بررسی تأثیر آموزش راهبردهای شناختی بر انگیزش و عملکرد حل مسئلۀ ریاضی دانش‌آموزان کلاس پنجم است. برای دستیابی به این هدف از آزمایش برای گردآوری داده استفاده شد. بدین صورت که افراد مورد مطالعه در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند و پس از طی دورۀ آموزش، از هر دو گروه در حل مسئله و انگیزش ارزیابی به عمل آمد.

آموزش طراحی آزمایش (فایل ویدئویی)

ByPass Publishing’s difficult topics explained. 2013. “Experimental Design.” ByPass Publishing

در این فایل آموزشی، طراحی آزمایش با یک نمونه از رشتۀ روان‌شناسی توضیح داده می‌شود. برای انجام آزمایش، ابتدا فرضیه مشخص می‌شود و براساس آن دو گروه کنترل و گروه با شرایط آزمایش ایجاد می‌شود. سپس داده‌های آزمایش در هر دو گروه گردآوری می‌شود و با مقایسه آن در مورد نتیجۀ فرضیه تصمیم‌گیری می‌شود.

بررسی چگونگی توسعۀ گروه و اعضا در گروه‌های تجربی (مقاله)

Ohrt, Jonathan H., Yulia Prochenko, Hayley Stulmaker, David Huffman, Delini Fernando, and Karrie Swan. 2014. “An Exploration of Group and Member Development in Experiential Groups.” The Journal for Specialists in Group Work 39 (3) (July 3): 212–235. doi:10.1080/01933922.2014.919047

 در این مطالعۀ پدیدارشناسی، توسعۀ 52 عضو گروه در گروه‌های تجربی مورد بررسی قرار گرفته است. مشارکت‌کنندگان در این پژوهش، به مدت 10 هفته تجربیات خودشان را به عنوان عضو و همچنین توسعۀ کلی گروه انعکاس دادند.

ارائه پژوهش

 
موضوعات
158
برای شرکت در نظرسنجی درباره این سامانه کلیک کنید.
کاربر گرامی، روی‌هم‌رفته از پایگاه اطلاعات علمی ایران (گنج) چه اندازه رضایت دارید؟