مهم نیست چقدر طراحی پژوهشتان را خوب انجام دادهاید؛ چقدر نمونه یا جامعه پژوهش خود را دقیق انتخاب کردهاید؛ چقدر ابزار پژوهشتان را دقیق طراحی کردهاید و چقدر کامل و دقیق داده موردنیاز پژوهشتان را گردآوری کردهاید و در تک تک مراحل گردآوری داده دقت نظر داشتهاید. در نهایت ارزش واقعی پژوهش شما بسته به این دارد که چقدر در ارائه دادهها موفق هستید یعنی چقدر خواننده پژوهشتان میتواند آنها را بفهمد و از آنها استفاده کند. برای تامین چنین هدفی برای تنظیم گزارش دادههای پژوهشتان موارد زیر را مدنظر قرار دهید
گزارش دادههای پژوهشتان را با مقدمهای کامل درباره چگونگی گردآوری داده پژوهش و نتایج آن آغاز کنید.
برای نمایش نتایج پژوهشتان از نمودار، جدول و به طور کلی گرافیکهای تصویری استفاده کنید. ارائه بصری داده درباره یافتههای پژوهشتان چیزهایی میگوید که قطعا ارائه صرف عدد و رقم نمیتواند چنین کاری را انجام دهد.
یافتههای جالب را برجسته کنید. نیازی نیست همه جزئیات را گزارش دهید.
از ارائه حجم زیادی داده خام پرهیز کنید، سعی کنید تحلیل متمرکزی ارائه دهید- الزاما هر پرسشی که در پرسشنامه وجود دارد لازم نیست در گزارش ظاهر شود.
انتظار نداشته باشید که آمار و ارقام نتایج گزارش را توضیح دهند. برای بیان معنای دادهها، پر کردن صفحات با تعداد زیادی نمودار و جدول کافی نیست و ناکارآمد است.
به جای توصیف صرف داده، به تحلیل و تفسیر آن بپردازید و برای انجام این تحلیل پرسش-مبنا فکر کنید و بنویسید. یعنی با استناد به دادهها به پرسش پژوهشتان پاسخ دهید و آن را به صورت داستانگونه برای خواننده تعریف کنید.
تا حد ممکن گزارش دادهها را ساده بنویسید. آمارهای پیچیده باعث سردرگمی خواننده میشوند و فهم مطالب را ناممکن میسازند.
اگر تعداد پرسشنامههای تکمیل شده توسط پاسخگویان کمتر از صد مورد است از درصد و نسبت برای توضیح یافتهها استفاده نکنید. این نوع ارائه ممکن است قدری گمراهکننده باشد. به جای آن برای ارائه گزارش دادههای پژوهشتان به تعداد اشاره کنید تا درصد یا نسبت. به عنوان مثال اگر در مجموع 25 نفر به پرسشنامه شما پاسخ دادند، به جای اینکه بگویید:
80 درصد از دانشآموزان وضعیت .... را خوب ارزیابی کردند.
بگویید:
20 نفر از دانشآموزان وضعیت .... خوب ارزیابی کردند.
اگر بیش از یک روش در پژوهش خود استفاده کردهاید، درباره یافتههای پژوهش به دست آمده از هر روش تحلیل و تفسیر خود را ارائه دهید. به عنوان مثال توضیح دهید که آیا یافتههای پیمایش، یافتههای مصاحبه گروههای کانونی را پشتیبانی میکنند؟
به عنوان یک قاعده کلی هر گونه ادعای علمی که مبتنی بر داده کمی مطرح میشود باید اطلاعاتی درباره پنج بعد مهم زیر داشته باشد:
- بزرگی/اندازه/مقدار: تفاوت چقدر بزرگ است و همبستگی چقدر قویست؟
- دقت - چقدر یافتهها دقیق هستند؟
- تعمیمپذیری – تا چه حد یافتهها درباره جامعه مشابه در موقعیتهای دیگر – به غیر از موقعیت موردمطالعه – مصداق دارند/ تعمیمپذیر هستند؟
- جالب بودن – چقدر یافتهها مربوطند و برای دیگران جالب هستند؟
- قابل اعتماد بودن – آیا به لحاظ روششناختی و نظری یافتهها قابل باور هستند؟
و یادآوری درباره دو نکته که باید موقع تفسیر و گزارش دادههای کمی مدنظر قرار گیرند:
- ارزش یا تفاوت آماری (statistical significance) با ارزش یا تفاوت ذاتی (substantive significance) دادهها یکی نیست.
- ارزش آماری با اندازه تاثیر یکی نیست.