طراحی پژوهش

پژوهش روایتی (کتاب)

فلیک، اووه.  درآمدی بر تحقیق کیفی. ترجمه هادی جلیلی. تهران: نشر نی، 1392

پژوهش کیفی جای خود را در بسیاری از رشته‌های علوم اجتماعی، روان‌شناسی، پرستاری و رشته‌هایی از این دست پیدا کرده است. شما چه محققی تازه‌کار باشید یا کارکشته، می‌توانید گستره‌ای متنوع از روش‌های خاصی را به‌کار گیرید که هر یک پیش‌فرض‌های متفاوتی دارند و در پی هدفی جداگانه‌اند. هر روشی در پژوهش کیفی بر درک خاصی از موضوع تحقیق خود مبتنی است. با این‌حال، نباید روش‌های کیفی را مستقل از فرایند تحقیق و موضوع مورد مطالعه دانست. این روش‌ها به‌وضوح در چارچوب فرایند تحقیق جای گرفته‌اند و تنها با استفاده از دیدگاهی که مراحل و فرایندهای تحقیق را مبنا قرار می‌دهد، می‌توان بهترین درک و توصیف را از آن‌ها به عمل آورد. از این‌رو، هدف اصلی این کتاب عبارت است از معرفی مراحل مختلف فرایند پژوهش کیفی. مهم‌ترین روش‌های گردآوری و تفسیر داده‌ها، و همچنین قواعد ارزیابی و ارائه یافته‌ها در چارچوب مراحل مختلف اجرای پژوهش مطرح شده‌اند. این عمل نمایی کلی از حوزه پژوهش کیفی، بدیل‌هایی عینی از روش‌شناسی و مدعیات، کاربرد، و محدودیت‌های آن در اختیار شما قرار می‌دهد. این امر به شما امکان خواهد داد تا مناسب‌ترین استراتژی روش‌شناختی را با توجه به سؤالات و مسائل تحقیق خود انتخاب کنید (برگرفته از وبگاه نشر نی).

اجرای پژوهش

کدگذاری دور دوم، کدگذاری الگو (pattern coding) است. در این دور از کدگذاری، خلاصه‌های بدست آمده از دور نخست (یعنی همان کدهای ایجاد شده در دور نخست) در تعداد کوچکتری از دسته‌ها، تم‌ها/ موضوع‌ها، یا مفاهیم/ سازه‌ها گروه‌بندی می‌شوند.

این کار به مانند خوشه‌بندی و تحلیل عاملی برای تجزیه و تحلیل کمی است. در واقع کدهای الگو کدهایی تبیینی و استنتاجی هستند که الگوها و موضوع‌های برآمده از متن را نشان می‌دهند. روش کار بدین صورت است که کدهای مرحلۀ نخست بر اساس مشابهت در کنار هم قرار می‌گیرند و واحدها و دسته‌های با معناتری را برای تحلیل فراهم می‌سازند. این دسته‌ها هم در صورت نیاز می‌توانند خود دسته‌بندی شوند تا تم‌ها و سازه‌های جدیدی را بوجود آورند. می‌توان گفت این الگوها گونه‌ای از فرا ـ کدها هستند که مجموعه‌ای از کدهای مشابه را توضیح می‌دهند.

همان‌طور که بیان شد کدگذاری الگو باید بر اساس مشابهت در کدها انجام شود. این مشابهت می‌تواند رفتارها، اقدام‌ها، هنجارها، روتین‌ها، و روابط مشاهده شدۀ تکرار شونده باشند و به شکل‌هایی مانند دسته‌ها یا موضوع‌ها، علت ها/ تبیین‌ها، روابط میان افراد، یا مفاهیم و سازه‌های نظری در آیند.

ایدۀ کلی در این مرحله، آشنا شدن پژوهشگر با هر مورد/ واحد تجزیه و تحلیل به عنوان یک موجودیت مستقل است. این فرآیند باعث آشکار شدن الگوهای هر مورد پیش از انجام گام بعدی تجزیه و تحلیل می‏شود. این مرحله با نام تجزیه و تحلیل درون موردی (within-case analysis) هم شناخته می‌شود.

2-DA-N

همچنین توصیه می‌شود در طول فرایند کدگذاری، پژوهشگر تفسیرهای اولیۀ خود را از کدها و الگوها یادداشت نماید (جدول زیر). نوشتن تفسیری از کدها و الگوها کمک می‌کند تا پژوهشگر کمتر در فرایند ایجاد کدها، دسته‌ها، تم‌ها، و یا سازه‌ها انسجام خود را از دست دهد. این تفسیرها همچنین می‌توانند بینش‌های تازه‌ای را در طول پژوهش برای وی فراهم سازند.

نمایش جدولی کدها به همراه تفسیر اولیه

با ایجاد کدهای الگو در مرحلۀ دوم، پژوهشگر می‌تواند با توجه به نیاز مطالعه از رویکردهایی مانند توصیف روایتی از الگوها، نمایش بصری (شکل زیر)، یا نمایش جدولی (جدول بالا) برای تحلیل کمک گیرد. نوشتن داستان و روایتی از شواهد بدست آمده از کدها و دسته‌ها می‌تواند فهم پژوهشگر را در طول پژوهش افزایش دهد. با این کار پژوهشگر دیگر نیاز ندارد که تمامی متن را بازخوانی کند. همچنین پژوهشگر می‌تواند با استفاده از تکنیک‌های نمایش بصری یا جدولی، خلاصه‌ای از کدها و دسته‌های ایجاد شده را در قالب یک تصویر بزرگ یا جدول نشان دهد.

نمودار درختی برای خلاصه‌سازی موضوع‌ها و کدهای ایجاد شده

ارائه پژوهش

 
موضوعات
198
برای شرکت در نظرسنجی درباره این سامانه کلیک کنید.
کاربر گرامی، روی‌هم‌رفته از پایگاه اطلاعات علمی ایران (گنج) چه اندازه رضایت دارید؟