در این بخش قدم به قدم تحلیل دادههای پژوهشتان - که شامل موارد زیر هستند – را با جزئیات کامل توضیح دهید:
- نوع داده موردتحلیل
- شیوه سازماندهی داده خام
- شیوه پردازش و آمادهسازی داده برای تحلیل
- شیوه انجام تحلیل
- و شیوه ذخیره و نگهداری داده
از کلیگویی و سطحینویسی مانند عبارت زیر به شدت پرهیز کنید:
نمونه نگارش غلط بخش تحلیل دادهها در پژوهش کمی: برای تحلیل داده از نرمافزار SPSS استفاده شد و آزمون الف روی داده اجرا گردید.
نمونه نگارش غلط بخش تحلیل دادهها در پژوهش کیفی: دادهها به روش کیفی کدگذاری، تمبندی و تحلیل شدند. بدین منظور از نرمافزار Nvivo استفاده شد و تجربههای کاربران استخراج و دستهبندی شدند.
برای توضیح چگونگی تحلیل دادههای کیفی گامهای زیر را دنبال کنید:
گام اول - روش و رویه تحلیل براساس نوع داده انتخاب میشوند. پس ابتدا نوع داده موردتحلیل را معرفی کنید:
- اینکه داده پژوهش من از نوع کمی است یا کیفی؟
- داده پژوهش من متن مصاحبه است، یادداشتهای مشاهده است؟ عکس یا ویدئوست؟ دادههای آرشیوی است؟ مدارک تاریخی است؟ شعر و داستان است؟ آثار هنری است؟ نامهها و خاطرات شخصی است؟ و .....
پس از معرفی نوع داده پژوهشتان میتوانید چرایی انتخاب روش موردنظر توجیه کنید.
گام دوم - توضیح دهید چگونه دادهها برای تحلیل آماده شدند. مثلا اینکه:
- آیا مصاحبههای رکورد شده را خط به خط پیاده و روی کاغذ تایپ کردید؟ یا فقط بخشهای مهم داده را پیادهسازی و یادداشتبرداری کردید؟
- خودتان (پژوهشگر) این را انجام داد یا از نیروی کمکی استفاده کردید؟
- آیا نسخه کامل مصاحبهها را نگهداری کردهاید؟
- آیا از نرمافزار خاصی برای پیادهسازی و پردازش دادهها استفاده کردید؟
- چه نسخه یا ویرایشی از نرمافزار را استفاده کردید؟
گام سوم - توضیح دهید که داده پژوهشتان را چگونه تحلیل کردید.
هر نوع داده و هر روش پژوهشی - مثلا مردمنگاری، موردپژوهی، گراندد تئوری، پدیدارشناختی - و هر مدل انجام پژوهش - مثلا مدل تولید نظریه از مطالعات موردپژوهی آیزنهارت (Eisenhardt) یا مدل روششناختی مردمنگاری گافمن (Gaffman)، و ... - رویه خاصی را برای تحلیل داده پیشنهاد میدهند. باید روش و مدل انتخابی خود را (در صورت استفاده از مدلی خاص) به صورت گام به گام توضیح دهید.
در صورتی که پژوهش شما بیش از یک نوع داده دارد - مثلا داده مصاحبه و داده پرسشنامه - علاوه بر تشریح گام به گام روش تحلیل دادهها توضیح دهید چگونه دادهها را با هم ادغام کردید و به پرسش پژوهشتان پاسخ دادید؟
گام چهارم - پس از نگارش این بخش آن را از دریچه نگاه خواننده بخوانید و مطمئن شوید هیچ توضیحی از قلم نیافتاده. یعنی خواننده با دنبال کردن قدم به قدم توضیحات شما میتواند منطق، چرایی و چگونگی تحلیل دادهها را درک کند و صحت و دقت تحلیلها را قضاوت کند.
برای توضیح چگونگی تحلیل دادههای کمی گامهای زیر را دنبال کنید:
- گام اول - نوع داده و نوع تحلیلهای موردنیاز را مشخص کنید.
- گام دوم - آمارهای توصیفی موردنیاز را مشخص نمایید.
گام سوم - نظم و ترتیب انجام تحلیلها را مشخص کنید. به عنوان مثال قبل از محاسبه میانگینها ممکن است لازم باشد تا امتیازها (نمرات) به نمرات استاندارد تبدیل شوند و بعد از آن تحلیلهای بعدی - مثلا تحلیل واریانس و بعد از آن آزمون معناداری و الی آخر - انجام شوند.
گام چهارم - توضیح دهید هر قدم از تحلیل را چگونه انجام دادید. مثال: پس از ورود دادهها به جدولی در اکسل، متغیرها به این شرح مشخص شدند ........... سپس با دنبال کردن این گامها .............. نمرات به نمرات استاندارد تبدیل شدند.
گام پنجم - پس از نگارش این بخش آن را از دریچه نگاه خواننده بخوانید و مطمئن شوید هیچ توضیحی از قلم نیافتاده. یعنی خواننده با دنبال کردن قدم به قدم توضیحات شما میتواند منطق، چرایی و چگونگی تحلیل دادهها را درک کند و صحت و دقت تحلیلها را قضاوت نماید. به عنوان مثال اگر از نرمافزاری مانند SPSS یا Minitab استفاده کردهاید از کدام نسخه و از کدام امکانات آن استفاده کردهاید؟ چرا؟