اصولا تبدیل 150 صفحه پایان‌نامه یا 25 صفحه مقاله به ارائه‌ای 15 تا 20 دقیقه‌ای کاری چالشی است و به همین دلیل انجام موفق آن نیازمند ملاحظات ویژه‌ای است. برای یک ارائه خوب به بینش، دانش و مهارت‌های ویژه‌ای نیاز است که در این بخش به آنها پرداخته می‌شود.

با این افق در ادامه آموزه‌های گام به گامی برای تبدیل یک پژوهش به سخنرانی ارائه می‌شود. 

پاورپوینت - از خانواده مایکروسافت افیس - ابزاری کمکی است برای ارائه جذاب و موثر ایده‌ها به صورت سخنرانی. 

پاورپوینت (PowerPoint) یعنی ارائه پوینت‌ها یا نکات کلیدی پژوهش در قالب تعدادی اسلاید به شیوه‌ای که مخاطب بتواند همپا با سخنران موضوع را پی بگیرد و به گونه‌ای که نتواند همه آنچه را پژوهشگر می‌خواهد درباره هر پوینت یا نکته بیان کند را از اسلاید ها دریافت کند و برای فهم هر پوینت نیازمند توضیحات پژوهشگر باشد.

پاورپوینت امکانی است برای جذاب کردن سخنرانی و حفظ حس کنجکاوی و خواستن در مخاطب تا انتهای سخنرانی.  

اینها بدین معناست که قرار نیست مخاطب، متن سخنرانی را از روی اسلاید بخواند و یا پژوهشگر متن سخنرانی خود را از روی اسلایدها برای مخاطب قرائت کند. بناست پژوهشگر نکات کلیدی پژوهش خود را در قالب اسلایدهایی طراحی کند و سخنرانی خود را حول محور آن اسلایدها بچیند تا نظم و ردگیری مطالب آسان‌تر شود؛ یعنی مخاطب بتواند با او هم‌قدم شود و تا پایان سخنرانی فعالانه به سخنرانی گوش دهد و همراه سخنران بماند.

بسیاری از پژوهشگران به دلیل عدم درک مفهوم پاورپوینت و کارکرد استفاده از اسلاید برای سخنرانی،‌ به جای سخنرانی درباره پژوهششان، پژوهش خود را از روی اسلایدها روخوانی می‌کنند. این یعنی ضعف در مهارت ارائه پژوهش و بی‌احترامی به دانش و وقت مخاطب و غیرحرفه‌ای عمل کردن. 

برای حرفه‌ای عمل کردن گام‌های بعدی را دنبال کنید. 

برای درک عملی چیستی و چگونگی استفاده از قابلیت‌های پاورپوینت برای ارائه‌های علمی جذاب و موثر، قبل از شروع نمونه‌های خوب ببینید و از آنها ایده بگیرید. هر چند دیدن نمونه‌های متنوع در ابتدای کار زمان‌بر است لیکن در ادامه مسیر به سرعت و کیفیت کار طراحی اسلایدها و شیوه ارائه کمک بسیار زیادی می‌کند چرا که امکان الهام‌گیری درباره چگونگی طراحی و چیدمان اسلایدها و – گاها- استفاده از طراحی‌های موجود را فراهم می‌آورد.

برای صرفه‌جویی در زمان بهتر است وقت بیشتری برای دیدن نمونه‌های موجود در موضوع موردنظر صرف شود که به لحاظ ادبیات و دانش موضوعی مشابه پژوهش ما هستند. برای دسترسی به نمونه‌های خوب، روش هوشمندانه این است که از پژوهشگران مطرح حوزه خود الهام بگیرید.

یکی از راههای دسترسی به چنین نمونه‌هایی انجام جستجوی دو مرحله‌ای زیر در سایت‌های تخصصی ارائه مانند slideshare‌ است.

• مرحله اول: جستجوی کلیدواژه‌ای موضوع موردنظر در جعبه جستجوی سایت‌هایی مانند slideshare.
• مرحله دوم: دقت به نام پدیدآورندگان ارائه‌های جذاب و دنبال کردن ارائه‌های دیگر آنها.

پس از دیدن نمونه‌های خوب و فهم عملی مفهوم و کارکرد پاورپوینت، می‌توانید ارائه خود را  – با خطا و صرف وقت کمتری - طراحی و آماده کنید. 

بسته به اینکه در چه مرحله‌ای از پژوهش هستید محتوا و پیام متفاوتی برای ارائه خواهید داشت.  اگر در مراحل اولیه پژوهش هستید و تازه پروپوزال شما تصویب شده است، هدف از ارائه سخنرانی عبارت است از معرفی چارچوب کلی و طرح مسئله و مدل مفهومی پژوهش و دریافت بارخوردهای سازنده درباره اجزای مختلف آن. این اجزا شامل مسئله و پرسش‌های اصلی پژوهش، مدل مفهومی پژوهش،  روش و شیوه گردآوری و تحلیل داده پژوهش، و جامعه یا نمونه پژوهش و شیوه و چرایی انتخاب‌های انجام شده.

• اگر در مرحله گردآوری داده و تنظیم گزارش یافته‌های پژوهش هستید، هدف ارائه می‌تواند به اشتراک‌گذاری یافته‌های پژوهش باشد.
• اگر پژوهش شما پایان یافته، هدف ارائه می‌تواند به اشتراک‌گذاری نتایج پژوهش و کاربردهای آن باشد.

پاسخ به این پرسش به شما کمک می‌کند تا ترکیب اسلایدها و وزن آنها را مشخص کنید. مثلا اگر در مراحل ابتدایی پژوهش هستید،  تمرکز ارائه بر معرفی مسئله، هدف و پرسش پژوهش، و مدل مفهومی و روشی خواهد بود که بنا دارید بر آن اساس پژوهش خود را انجام دهید و به طرح و حل مسئله پژوهش خود بپردازید.

اگر در مراحل میانی پژوهش هستید و داده‌های پژوهش – یا بخشی از داده‌های پژوهش خود - را گردآوری کرده‌ است، تمرکز ارائه بر تشریح روش و یافته‌های پژوهش خواهد بود.

اگر در مرحله پایانی پژوهش هستید، تمرکز ارائه بر به اشتراک گذاری نتایج و دستاوردهای پژوهش است.

و اگر پژوهش شما پایان یافته و قصد دفاع از پایان‌نامه دارید، تمرکز تقریبا برابری به همه بخش‌های پژوهش داده‌ می‌شود.

• می‌خواهید پژوهش خود را در دانشکده محل تحصیل و برای هم‌رشته‌ای‌های خود ارائه دهید؟
• می‌خواهید پژوهش خود را در یک کنفرانس ارائه دهید که احتمالا غیرهم‌رشته‌ای‌های شما در آن حضور دارند؟
• می‌خواهید پژوهش خود را برای کمیته داوری ارائه کنید؟
• می‌خواهید پژوهش خود را در یک کنفرانس ملی ارائه دهید یا یک کنفرانس بین‌المللی؟
• می‌خواهید پژوهش خود را در یک کنفرانس تخصصی رشته خود ارائه دهید یا کنفرانسی غیرتخصصی که مخاطب درجه اول آن، رشته شما نیست؟

بسته به پاسخ شما به این پرسش‌ها، کیفیت و شیوه ارائه نیازمند ملاحظات ویژه‌ای خواهد بود.

اگر مخاطب شما هم‌رشته‌ای‌هایتان یا افرادی هستند که با مفاهیم یا روش‌های پایه موضوعتان آشنایی دارند نیازی به تشریح و صرف وقت زیاد برای بیان بدیهیات نیست.

اگر مخاطب شما کسانی هستند که خیلی با موضوع ما آشنایی ندارند لازم است تا برخی مفاهیم پایه به زبانی ساده و قابل فهم – زبانی که برای آنها قابل فهم است - ارائه شوند. توجه به این موضوع به ویژه برای پژوهش‌های بین‌رشته‌ای بسیار حائز اهمیت است.

اگر مخاطب شما کمیته داوری است، باید به ترکیب کمیته داوری و تخصص و پیشینه علمی آنها دقت کنید. بسته به ترکیب کمیته داوری – که معمولا براساس نوع و موضوع پژوهش تعیین می‌شوند – باید درباره جزئیات و توضیح مفاهیم پایه تصمیم گرفت و همچنین پیشاپیش به پرسش‌های ممکن اندیشید و براساس آنها محتوای ارائه را تنظیم کرد و پاسخ‌هایی آماده در آستین داشت.

اگر قرار است پژوهشتان را در یک کنفرانس ملی ارائه دهید باید به ترکیب مخاطبان دقت کنید و ارائه خود را به گونه‌ای طراحی کنید که مشخصا با یکی از محورهای فراخوان (یا بیشتر) سینک باشد و این موضوع را باید در ارائه خود پررنگ نمایید تا مخاطب بداند که چه انتظاری از ارائه شما می‌تواند داشته باشد و اینکه جایگاه شما به عنوان پژوهشگر در کدام شاخه از موضوع قرار می‌گیرد؛ اینکه شما از چه پیشینه و دریچه‌‌ای به موضوع نگاه می‌کنید؟

اگر قرار است پژوهشتان را در یک کنفرانس بین‌المللی ارائه دهید هم باید ملاحظات مشابهی با ملاحظات بیان شده در ارائه در کنفرانس ملی توجه کنید به علاوه اینکه باید با زبان علم و شیوه بیان علمی پژوهش به زبان بین‌المللی آشنا باشید و بدین منظور نمونه‌ ارائه‌های خوب در حوزه موضوعی خود را مطالعه و الگوبرداری کنید.

اگر قرار است پژوهشتان را در یک کنفرانس تخصصی رشته خود ارائه کنید باید به روندهای روز حوزه توجه کنید و ارائه خود را به گونه‌ای تنظیم کنید که مخاطب نوآوری کار شما را در حوزه تخصصی – که او هم کم و بیش – از روندها و دغدغه‌هایش باخبر است را به خوبی احساس کند.

اگر قرار است پژوهشتان را در یک کنفرانس غیرتخصصی که ارتباط مستقیمی با رشته و پیشینه تحصیلی شما ندارد ولی در عین حال پژوهش شما حرفی برای گفتن برای حل مسائل آن حوزه دارد، باید با  موضوع‌ها و مسائل داغ آن رشته(ها) آشنا باشید و بتوانید کار خود را با محور‌(های) کنفرانس سینک کنید. در این کنفرانس‌ها اگر با موضوع‌ها و مسائل داغ کنفرانس میزبان آشنایی داشته باشید، احتمالا بتوانید با ارائه خود بدرخشید. چون از منظر رشته یا موضوعی طرح مسئله می‌کنید که برای میزبانان نو است و از اینرو برای آنها جذاب خواهد بود.

فراموش نکنیم که برای یک مسئله راه‌حل‌های بسیار متنوعی قابل عرضه است و این تنوع هم از رشته‌های مختلف می‌آید. یعنی برای مسئله‌ای مانند ترویج فرهنگ مطالعه تقریبا تمام رشته‌ها از تعلیم و تربیت، روان‌شناسی، کتابداری و جامعه‌شناسی گرفته تا اقتصاد و تکنولوژی. با علم به این موضوع به پژوهش خود و شیوه‌ ارائه آن بیاندیشید با این افق که قرار است پژوهش خود را با هدف طرح و حل مسئله‌ای ارائه کنید که ظاهرا و مستقیما ارتباطی با رشته و موضوع پژوهش شما ندارد. این نوع ارائه‌ها – که به صورت ویژه در کنفرانس‌های غیرتخصصی قابل ارائه هستند – معمولا بسیار جذاب و نوآورانه نمود می‌یابند.

پس از تعیین هدف و مخاطب سخنرانی و تعیین چارچوب کلی ارائه می‌توانید محتوای موردنظر را انتخاب و تعداد و ترکیب اسلایدهایتان را مشخص کنید.

پس از تعیین هدف و مخاطب سخنرانی، نوبت به طرح‌ریزی محتوا می‌رسد. بسته به هدف و تمرکز سخنرانی، محتوای سخنرانی و سرفصل‌های موردنظر مشخص می‌شوند. به عنوان مثال گر قصد دارید راجع به پیشنهادیه و چارچوب کلی پژوهش خود سخنرانی کنید، باید سخنرانی خود را حول محور سرفصل‌های زیر طراحی نمایید:

• مسئله و ضرورت پژوهش
• معرفی چارچوب نظری پژوهش (تعریف مفاهیم و موضوع(های) اصلی پژوهش و تعاریف عملیاتی)
• ارائه تحلیلی دسته‌بندی شده از پژوهش‌های انجام شده و ترسیم حد و مرز شکاف دانشی که بناست پژوهش شما پر کند
• معرفی مدل مفهومی و مسیر انتخابی برای انجام پژوهش
• معرفی پروتکل پژوهش (روش، ابزار، و جامعه پژوهش) و چگونگی و چرایی انتخاب آنها
• تشریح «خب که چی؟» و خروجی(های) موردانتظار از پژوهش

پس از تعیین سرفصل‌های موردنظر باید نکات کلیدی مربوط به هر سرفصل در قالب 2 تا 5 کلمه مشخص شوند. یادآوری می‌شود این نکات فقط برای همپا کردن مخاطب با سخنران در اسلایدها درج می‌شوند و بناست سخنران درباره آنها به تفکیک توضیحات مختصری را ارائه دهد – نه روخوانی کند.

در گام بعد باید چگونگی تقسیم‌بندی و توزیع اسلایدها مشخص شود. مثلا چند اسلاید قرار است برای معرفی پژوهش اختصاص داده شود؟ چند اسلاید به بیان مسئله؟ چند اسلاید به معرفی روش؟ چند اسلاید به ارائه یافته‌ها؟ و چند اسلاید به بحث و نتیجه‌گیری؟

تعداد اسلایدها براساس مدت زمان اختصاص یافته برای سخنرانی مشخص می‌شوند و ترکیب اسلایدها بر اساس هدف سخنرانی. مثلا اگر هدف سخنرانی‌تان ارائه یافته‌هایی است که از بخش اول گردآوری داده پژوهش خود به دست آورده‌اید، تخصیص زمان زیاد به سرفصل‌هایی مانند معرفی ادبیات موضوع و پیشینه پژوهش کار اشتباهی است. اگر بناست سخنرانی خود را در 20 دقیقه ارائه دهید، باید محتوای خود را در 20 تا 25 اسلاید طراحی کنید. از 25 اسلاید بیش از نیمی از اسلایدها را باید به تشریح و تحلیل یافته‌ها و روش گردآوری داده‌ها اختصاص دهید و مابقی به معرفی چارچوب کلی و مدل مفهومی پژوهش. بدین منظور ترکیب زیر پیشنهاد می‌شود:

• 6 تا 8 اسلاید به ارائه یافته‌ها،
• 3 تا 4 اسلاید به تحلیل یافته‌ها، «خب که چی؟» پژوهش و ادامه برنامه پژوهش
• 3 تا 5 اسلاید اسلاید به شیوه گردآوری داده‌ها و تشریح ملاحظات روش‌شناختی – مانند چگونگی انتخاب جامعه پژوهش، چگونگی تهیه ابزار پژوهش و شیوه تعامل با منبع داده و گردآوری داده – اختصاص یابد.
• 8 تا 10 اسلاید به معرفی مسئله، چارچوب کلی پژوهش – شامل هدف، پرسش(ها) یا فرضیه‌‌(های) پژوهش - و معرفی مدل مفهومی پژوهش

پس نکته کلیدی این است که پژوهشگر نباید هدف سخنرانی خود را فراموش کند و در وزن‌دهی اسلایدها و چیدمان مطالب به وضوح دیده شود. مثلا  وزن بیشتری را به معرفی یافته‌ها بدهد، اگر هدف سخنرانی گزارش یافته‌هاست. یا وزن بیشتری را به معرفی چارچوب تحقیق بدهد اگر هدف معرفی پژوهش و اصالت و ضرورت پژوهش است.

پس از تعیین تعداد و ترکیب اسلایدها نوبت به تنظیم محتوای اسلایدها می‌رسد. یادآوری می‌شود اسلایدسازی و استفاده از فناوری‌های ارائه مانند پاورپوینت یا پرزی (perzi) برای جذاب سازی و سهولت دنبال کردن محتوای سخنرانی استفاده می‌شوند. پس مطالب تا حد ممکن باید کوتاه و جذاب تهیه شوند و در عین حال همه چیز نباید در اسلایدها ارائه شود تا مخاطب به سخنان سخنران توجه کند و برای فهم کامل مطالب به او نیازمند باقی بماند.

بر این اساس محتوای اسلایدها باید با درنظرگرفتن سه استراتژی زیر تنظیم شوند:

استراتژی اول: استفاده حداقلی از متن – محتوا و پیام هر اسلاید را در چند نکته کلیدی یا بولت پوینت ارائه دهید. در هر اسلاید حداکثر 6 بولت پوینت درج کنید و برای ارائه هر نکته حداکثر از پنج کلمه استفاده کنید. از ارائه متن خالی و یا بولت‌ پوینتهای زیاد و طولانی پرهیز کنید.

یادآوری می‌شود قرار است در هر اسلاید نکات کلیدی به مختصرترین و جذاب‌ترین شکل ممکن ارائه شوند تا مخاطب همپا با سخنران بتواند موضوع را پی‌ بگیرد و در عین حال نتواند بدون سخنران – و فقط با دیدن اسلایدها – مطلب را بفهمد.

استراتژی دوم: مصور یا دیداری کردن متن  - سعی کنید تا حد ممکن محتوای اسلایدها را تصویرسازی کنید. اگر می‌خواهید مفهومی را بیان کنید سعی کنید عناصر کلیدی آن مفهوم را به صورت مدل مفهومی نشان دهید. اگر می‌خواهید روابط چند مفهوم یا پدیده را نشان دهید آن را به صورت روابط علی – معلولی یا چگونگی تاثیرگذاری و تاثیرپذیری آنها از یکدیگر نشان دهید. اگر می‌خواهید روند یک موضوع یا پدیده را نشان دهید از نمودارها و امکانات مصورسازی استفاده کنید که امکان نمایش روندها را فراهم می‌کنند.

برای بهره‌برداری موثر از امکانات فناوری‌های ارائه (مانند پاورپوینت، پرزی و ..)، با این فناوری‌ها و امکانات آنها آشنا شوید. شرکت در دوره‌های آموزشی مرتبط،‌ استفاده از بسته‌های آموزشی، مطالعه راهنمای این فناوری‌ها از جمله راههای مهارت آموزی در این زمینه هستند.

استراتژی سوم: استفاده از عکس و تصویر به جای متن- اگر برای بیان پیام اصلی محتوای مدنظر خود عکس، تصویر طنز، یا هر تصویری را سراغ دارید که می‌تواند این پیام را منتقل کند، در برخی از اسلایدها به جای متن از تصویر و عکس استفاده کنید.

با توجه به محدود بودن زمان ارائه لازم است در عین انتقال کامل پیام هر اسلاید، مطالب بدون حاشیه و به صورت تمام و کمال ارائه شوند. بسیاری از پژوهشگران به دلیل ضعف در مهارت گلچین کردن و خلاصه‌سازی، به جای ارائه مطالب مهم و بایدی، بیشتر وقت خود را صرف طرح مطالب حاشیه‌ای و مقدماتی مانند اهمیت و ادبیات موضوع و توصیف گزارش‌گونه پیشینه پژوهش می‌کنند و اصل مطلب را سانسور می‌گیرند چون در طراحی و چیدمان مطالب ضعیف عمل کرده‌اند و در نهایت زمان برای ارائه همه اسلایدها کم می‌آورند. به همین دلیل شروع به فاکتورگیری از اسلایدها می‌کنند. این شیوه ارائه بسیار غیرحرفه‌ای است. پژوهشگری که مهارت ارائه را فراگرفته و بر پژوهشش هم مسلط است باید بتواند در کمتر از 5 دقیقه پژوهشش را به صورت تمام و کمال معرفی کند.

یکی از راههای موثر ارائه حرفه‌ای این است که پژوهشگر اسلایدهای خود را به صورت پرسش-‌مبنا طراحی کند و در هر اسلاید پاسخ کوتاه به پرسش‌ها را درج نماید. برای تنظیم اسلایدهای ارائه پژوهش خود به پرسش‌های مندرج در جدول زیر پاسخ دهید. در این جدول موضوع اسلاید و تعداد و ترکیب اسلایدها برای یک سخنرانی 20 دقیقه‌ای درباره یک پژوهش پایان یافته پیشنهاد شده است. اگر در مراحل ابتدایی یا میانی پژوهش هستید،‌ فقط بخش‌هایی را انتخاب کنید که برای آنها محتوا دارید.  

الگویی برای طراحی پرسش‌مبنای یک ارائه 20 دقیقه‌ای از یک پژوهش

استفاده از فونت، رنگ، و افکت یا جلوه‌های ویژه تاثیر زیادی بر جذابیت و انتقال پیام سخنرانی شمما می‌گذارد.

اندازه فونت: اندازه فونت نوشته‌ها باید به اندازه‌ای باشد که مطالب از فاصله 2 متری به راحتی خوانده شوند. هر چه از متن کمتر استفاده شود و هر چه متن درج شده کوتاه‌تر باشد امکان بزرگ‌سازی اندازه فونت‌ها بیشتر است. در هر صورت اندازه کوچکترین نوشته در اسلاید نباید کوچکتر از 24 باشد.

رنگ فونت و رنگ زمینه:  رنگ زمینه را سفید ساده یا رنگ روشن خنثی انتخاب کنید و رنگ فونت‌ها را رنگ تیره و خوانا. استفاده از زمینه‌های تیره و فونت‌های روشن خوانایی متن را کم می‌کند.

استفاده از افکت: متحرک‌سازی متن و تصاویر اسلایدها باید هدفمند صورت پذیرد و به فهم و دنبال کردن مطالب کمک کند. مثلا استفاده از افکت برای ظاهرسازی بولت‌پوینت‌های مندرج در هر اسلاید – به جای ظاهر شدن کل محتوا به صورت یکجا – به مخاطب کمک می‌کند تا راحت‌تر رد مطالب سخنران را دنبال کند و با دیدن کل مطالب به حرف‌های سخنران بی‌علاقه نشود.

استفاده درست از افکت‌ها به حفظ توجه مخاطب به سخنرانی کمک بسیاری می‌کند.  و برعکس استفاده بی‌هدف از افکت‌های نامناسب – مثلا دورانی یا بزرگ/کوچک سازی فونت‌ها به صورت بی‌هدف سبب بی توجه شدن مخاطب به اصل پیام و بی‌اعتمادی او به حرفه‌ای بودن سخنران شود.  به جای استفاده بیش از حد از افکت، رنگ و حرکت اسلایدها بهتر است روی محتوا و چیدمان آن دقت شود و از افکت و سایر امکانات جذاب‌سازی محتوا برای تاثیرگذاری محتوا استفاده شود.

با استفاده از زمان‌سنج یا تایمر، سخنرانی خود را تمرین کنید و حین تمرین تک تک اسلایدها را چک کنید.  خواندن مطالب با چشم و ذهن معمولا تصویر نادرستی از تسلط‌مان به مطالب و مدیریت زمان به دست می‌آوریم. تنها راه اطمینان از اینکه آیا واقعا می‌توان سخنرانی خوب و تاثیرگذاری را به موقع شروع و تمام کرد این است که آن را در موقعیت فرضی تمرین کنید. با صحبت درباره هر اسلاید متوجه می‌شوید چقدر به مطالب و پژوهش خود مسلط هستید و چه مقدار از گفته‌های شما حاشیه و غیرضروری هستند.

با سخنرانی درباره هر اسلاید هم درمی‌یابید:

• آیا محتوا و افکت‌های استفاده شده در هر اسلاید با صحبت‌های شما سینک هستند؟
• آیا چیدمان اسلایدها و مطالب خوب است و با صحبت‌های شما سینک هستند یا بهتر است برخی از اسلایدها یا محتوای برخی اسلایدها جا به جا، اصلاح و یا حذف شوند؟
• آیا لازم است اسلاید یا محتوایی اضافه شود؟

برای پاسخ به پرسش‌های احتمالی آماده شوید

با توجه به کمبود وقت حداقل 5 دقیقه را برای پرسش و پاسخ خالی بگذارید و پیشاپیش پرسش‌های احتمالی مخاطبان را پیش‌بینی کنید و برای آنها پاسخ و محتوای آماده‌ای داشته باشید. اختصاص چند اسلاید اضافی برای تشریح جزئیات بیشتر درباره روش‌ها، داده‌ها و ... سخنرانی و پاسخگویی شما را حرفه‌ای‌تر می‌کند. براساس پیش‌بینی پرسش‌ها مطالب آماده‌ای برای ارائه داشته باشید.

و از آن مهمتر فضایی را برای پرسش باز بگذارید. در عین اینکه مطالب اصلی باید جامع و مختصر ارائه شوند، باید از بیان جزئیات زیاد و زمان‌بر پرهیز شود و به مخاطب فضایی داده شود تا درباره آنها پرسشی مطرح کند. این به کم‌گویی و حرفه‌ای‌گویی کمک زیادی می‌کند.

به غیرمنتظره‌هایی مانند موارد زیر فکر کنید و خود را برای مواجهه با آنها آماده کنید:

خراب شدن یا کار نکردن ویدئو پروژکتور یا دستگاه اسلایدخوان – به همراه داشتن نسخه پرینت شده از اسلایدها یا سرفصل مطالب.

بازنشدن فلشی که اسلایدها در آن هستند- ایمیل کردن اسلایدها به ایمیل خودتان

عدم دسترسی به نت – به همراه داشتن نسخه‌ای از ارائه روی یک حلقه سی‌دی‌رام

خوانده نشدن فونت‌ها در رایانه‌ مدنظر برای ارائه – استفاده از فونت‌های متداول یا به همراه داشتن نسخه‌ای از فونت‌های استفاده شده در اسلایدها و نصب در رایانه موردنظر

قطع برق – تمرین سخنرانی با صدای بلند و آمادگی ارائه بدون اسلاید

موارد دیگر را به این لیست اضافه کنید و برای مدیریت حرفه‌ای آنها خود را مهیا نمایید.

علاوه بر پوشش ظاهری، خلاصه‌ای از سخنرانی و مطالب کلیدی در حد 1-2 صفحه – نه کل اسلایدها – را برای ارائه به مخاطبان به همراه داشته باشید.

کل اسلایدها را در ابتدای سخنرانی در اختیار مخاطبان قرار ندهید. این توجه مخاطب به توضیحات شما را کم می‌کند و باعث می‌شود تا مخاطبان به جای توجه به سخنرانی با یکدیگر صحبت کنند و یا در انتها پرسش‌هایی مطرح نمایند که شما حین سخنرانی درباره آنها صحبت کرده‌اید. این موضوع باعث ایجاد مزاحمت برای سایر مخاطبان و تلف شدن وقت آنها با طرح پرسش‌های تکراری می‌شود.

سخنرانی خود را به موقع شروع کنید و سر وقت مقرر تمام کنید، البته به صورت حرفه‌ای، نه اختصاص زمان زیاد به مقدمات و سانسور مطالب اصلی.

رد کردن سریع اسلایدها و بیان اینکه «به دلیل کمبود وقت این اسلایدها را رد می‌کنم»، رفتاری غیرحرفه‌ای است. سخنران حرفه‌ای با درنظرگرفتن زمان مقرر از پیش سخنرانی خود را تمرین کرده است و چنین رفتاری از او سرنمی‌زند.

سخنرانی خود را براساس شناختتان از مخاطب موردنظر طراحی کنید و از بیان مطالبی که برای آنها بدیهی هستند پرهیز کنید.

همچنین از روخوانی از اسلاید یا برگه به شدت اجتناب ورزید چون این توهین به وقت و سواد مخاطب است.

پس از سخنرانی مشتاقانه منتظر دریافت پرسش‌ها و انتقادهای احتمالی باشید. انتقاد – هر قدر هم بی‌ربط – بسیار سازنده است. بیشتر انتقادها به دلیل نفهمیدن منظور سخنران است و این نفهمیدن به دلیل پیچیده‌گویی یا بالاتر از سطح مخاطب صحبت‌ کردن است. حداقل مزیت انتقادهای مخاطب این است که از شما معلم بهتر و حرفه‌ای‌تری می‌سازد چون ساده‌گویی را به شما می‌آموزد.

به دقت به پرسش‌ها گوش کنید و بدون حاشیه پاسخ دهید. در صورت نیاز هم مخاطب را به مطالب بیشتر مندرج در منابع استفاده شده یا مندرج در پایان‌نامه و انتشارات خود ارجاع دهید.

در مواجهه با انتقادها هم از مخاطب  قدردانی کنید و بگویید که تلاش می‌کنید در موضوع موردنظر خود را ورزیده‌تر کنید و یا اصلاحات موردنیاز را انجام دهید.

در اسلاید نهایی اطلاعات تماس خود شامل ایمیل و یا وبلاگ/وب‌سایت خود را درج کنید و در صورت نشر اثری از پژوهش خود، عنوان و نام نشریه را هم ذیل اطلاعات تماس خود بگذارید.

داشتن کارت ویزیت هم رفتار حرفه‌ای دیگری است که می‌تواند برای برقراری ارتباط با افرادی که تقاضای اطلاعات تماس تلفنی و .. را دارند استفاده نمایید.

اگر قصد دارید در نقش مدرس و یا سخنران در حرفه خود فعالیت کنید روی دو موضوع زیر سرمایه‌گذاری کنید:

با فناوری‌های متنوع ارائه آشنا شوید: با جستجوی عبارت زیر به لیست جامعی از این فناوری‌ها و امکانات و کاربردهای آنها دست می‌یابید.

Top presentation tools

Top presentation software

Top presentation application

استفاده از این فناوری‌ها، تصویر حرفه‌ای‌تری از شما به عنوان یک سخنران به جای می‌گذارند و خلاقیت بیشتری در ارائه شما ایجاد می‌کنند.

مهارت‌های ارائه و سخنرانی خود را ارتقا دهید: آموزش‌ها و ترفندهای زیادی درباره فن بیان و ارائه سخنرانی‌های تاثیرگذار وجود دارد. با جستجوی عبارت زیر به لیست نسبتا جامعی از این منابع دست می‌یابید.

Top presentation websites

Top presentation tips

Top presentation tutorial

به تناسب سبک یادگیری خود از این منابع استفاده کنید. اگر سبک یادگیری شما از نوع خودآموزی است بسته آموزشی یا آموزش‌های آنلاین موجود را استفاده نمایید؛ اگر هم سبک یادگیری شما کلاسی است در یک دوره آموزشی خود – از جمله دوره‌های آموزشی ایرانداک – شرکت نمایید و در سخنرانی و اسلایدسازی ورزیده‌تر شوید.

Writing Studio. [2015]. How to convert your paper into a presentation. Thomson Writing Program, Duke University, Retrieved in 28 Dec 2015

How to create an oral research presentation, UCSB McNair Scholars 2011 Summer Program. Retrieved in 28 Dec 2015

• چطور موضوع پژوهشم را چارچوب‌بندی کنم؟
• چطور متغیرها و سازه‌های مناسب برای پژوهشم انتخاب کنم؟
• چطور مدل مفهومی پژوهشم را بسازم؟
• چطور ابزار پژوهشم را بسازم؟
• چی بپرسم؟ از کی بپرسم؟ چطوری بپرسم؟
• چطور بعد از گردآوری داده و تحلیل یافته‌ها، در بخش نتیجه‌گیری نوآوری پژوهشم را برجسته کنم؟