طراحی پژوهش>
ملزومات طراحی پژوهش برای طراحی یک پژوهش مولد و تاثیرگذار باید به این نکته توجه داشت که پژوهش صرفا انجام قدم به قدم یکسری گام‌ها به صورت خطی و پشت سر هم نیست. در هر مرحله لازم است یکسری کارها - مثلا مطالعه متون و پژوهش‌ها و منابع چه در حوزه موضوع، چه روش و چه بافت - تکرار شوند تا پژوهشگر مطمئن شود:
- پرسش پژوهشش را درست و دقیق - محور یک شکاف دانشی - طراحی کرده است و معلوم است دقیقا قرار است چه متغیرها یا سازه‌هایی را مورد مطالعه قرار دهد؛
- ابزار و روش پژوهشش را درست طراحی و انتخاب کرده و قابلیت گردآوری داده موردنیازش را دارند؛
- جامعه و بافت پژوهشش قابلیت ارائه داده موردنیازش را دارند؛
- ملاحظات طراحی ابزار و پروتکل پژوهش به گونه‌ای انجام شده است که پژوهش می‌تواند ادعای تولید دانش معتبر و باورپذیر و بدون سوگیری داشته باشد؛
- و بالاخره اینکه آنچه پژوهش تولید می‌کند دانشی نو به بدنه دانش موجود - اعم از دانش موضوعی و روش‌شناسی - اضافه می‌کند و کاربردهای عملی و نظری دارد.
خواندن و نوشتن دو کاری هستند که در پژوهش و در هر مرحله تکرار می‌شوند و این تکرار آنقدر ادامه می‌یابد تا پژوهشگر به «آهان» برسد. چرا؟
چون در ابتدای پژوهش دانش پژوهشگر از موضوع، روش و بافت بسیار محدود و سطحی است به همین دلیل ممکن است یا عنوان پژوهشش را خیلی بی‌حد و مرز تعریف کند و بعدا پس از مطالعه بیشتر دریابد که موضوع پژوهشش خیلی گسترده و مبهم است. معلوم نیست قرار است چه متغیر یا سازه‌ای را مطالعه کند. یا پس از ورود به بافت پژوهش و آغاز کار گردآوری داده دریابد که کلا پرسش پژوهشش پرسش نابجایی است. مثلا پرسش او این است که تلگرام در کتابخانه‌های عمومی چگونه استفاده می‌شود؟ و پس از ورود به بافت پژوهش درمی‌یابد که مفروضات او اشتباه بوده و اصلا تجربه استفاده از تلگرام در کتابخانه‌ها وجود ندارد. بنابراین پرسش بهتر این است که «چرا از تلگرام در کتابخانه‌های عمومی استفاده نمی‌شود؟» با تغییر پرسش لازم است تا او درباره چرایی و موانع عدم استفاده از تلگرام مطالعه کند و بسته به روش انتخابی یک یا چند مانع را به عنوان متغیر یا سازه موردمطالعه قرار دهد.
برای تولید یک پژوهش مولد پژوهشگر باید با چنین ذهنیتی - ذهنیت یادگیری و رسیدن به آهان - وارد وادی پژوهش شود تا بتواند پژوهشی با ارزش، خواندنی و به کارگرفتنی تولید نماید.
بنابراین آماده باشید تا آنچه را در بخش‌های بعد ارائه می‌شوند را به تناسب نیاز - یعنی تا رسیدن به اشباع و اطمینان از درست و دقیق بودن طراحی و اجرای پژوهشتان - با کمال میل تکرار کنید.
